Interview Veronica Hazelhoff: over het boek wat ze moest schrijven

Nadat de reumatoloog van het Wilhelmina Kinderziekenhuis eind vorig jaar de jeugdroman ‘Bezoek van Mister P’ had gelezen, vertrouwde hij schrijfster Veronica Hazelhoff toe: ,,Voor ik eraan begon, dacht ik alles van reuma te weten, maar nu blijkt dat ik er bijna níets van weet."

Hazelhoff (60) denkt er glimlachend aan terug in de woonkamer van haar huis in Groenekan. Het was het grootste compliment dat ze kon krijgen voor haar nieuwste boek, waarin ze meer van zichzelf laat zien dan in alle drieëntwintig titels die ze ervoor uitbracht. Want zonder haar eigen ervaringen als reumapatiënt had ze het gevecht dat hoofdpersoon Jo-Jo met de ziekte voert nooit zo aangrijpend van binnenuit kunnen beschrijven.

Al sinds haar vijfentwintigste heeft Hazelhoff reuma; veel van haar gewrichten zijn kapot, haar handen vergroeid. Maar ze bleef schrijven, met hulpstokjes om de toetsen in te drukken. ,,Schrijven was voor mij een manier om te vertrekken naar een fantasiewereld zónder pijn." En daarom schreef ze ook nooit eerder over reuma. ,,Dat stond me tegen, ik had er de hele dag al mee te maken en ik wilde ook niet dat mensen me zielig zouden gaan vinden."

Maar twee jaar geleden diende Jo-Jo zich plotseling aan. ,,Die jongen kwam mijn gedachten binnenwandelen", zegt Hazelhoff. ,,Ik voelde dat hij pijn had en daar ontzettend boos om was. Dat klinkt vaag, maar ik kan het echt niet anders omschrijven. Zo ontstaan mijn verhalen nu eenmaal: ik staar een beetje voor me uit, luister naar muziek of kijk een slechte B-film en dan krijg ik een beeld van een personage of een situatie. Bij Jo-Jo had ik meteen het gevoel dat het een levensecht kind was. Ik móest gewoon over hem schrijven, ook al wist ik dat hij net als ik reuma had. Blijkbaar was ik er op dat moment aan toe: ik had een punt in mijn leven bereikt waarop ik helemaal op mijn plek was in mezelf."

Er verscheen een kort verhaal over Jo-Jo, in de bundel ‘Vakantie op Wadsoog’ (Querido), dat Hazelhoff later besloot uit te werken tot een boek. ,,Er zat een hart in het verhaal en ik had de goede toon te pakken. Dat zijn twee vereisten voor mij. Als een verhaal niet meteen leeft, kan ik eindeloos blijven prutsen en mislukt het uiteindelijk toch. En dat geldt ook voor de toon: die moet kloppen."

,,In dit boek wilde ik nietsverhullend over pijn schrijven, maar het moest geen zielig verhaal worden. Lezers mogen het best treurig vinden, maar niet omdat ik heb ópgeschreven dat het treurig is. Ik houd van het filmprincipe ‘don’t tell them, show them’. Er zit ook humor in het boek, de droge overlevingshumor die bij ons in de familie zit. Als ik weer eens wat laat vallen, zegt mijn dochter bijvoorbeeld: ‘Mankeer jij soms wat aan je handen?’ Dat soort grappen halen de zwaarte uit mijn leven en uit het boek."

In ‘Bezoek van Mister P’ vecht Jo-Jo tegen Mister Pijn, die zijn lijf binnensluipt, gemeen lispelt en hem dikke, rode knieën en zwakke enkels bezorgt. Keepen bij het jeugdelftal zit er niet meer in, want Jo-Jo gaat steeds slechter lopen en is altijd moe. Gelukkig heeft hij grote steun aan zijn boezemvriend Simon en aan het meisje Lena, uit het asielzoekerscentrum, op wie Jo-Jo een beetje verliefd wordt. Zij heeft last van andere pijn: geen fysieke, maar psychische, oftewel ‘het zoontje van Mister P’.

,,De pijn heb ik bewust beschreven als een indringer, een op zichzelf staand personage tegen wie Jo-Jo kan vechten", vertelt Hazelhoff. ,,Als ik een hele heftige reuma-aanval heb, ervaar ik de pijn ook zo. Dan zing ik tegen hem op de wijs van ‘Sound of Silence’ van Simon en Garfunkel: Hello pain, my old friend. You’ve come to talk with me again. Het is geen bezweren, maar een manier om met de pijn om te gaan, om hem enigszins buiten mezelf te plaatsen."

De beschrijving van die aanvallen was confronterend voor Hazelhoff. ,,De scène waarin Jo-Jo ’s nachts met razende pijn in zijn lijf naar de wc strompelt, was heftig om te schrijven. Hij voelt zich verloren, net als ik op zo’n moment. Jo-Jo weigert zijn moeder te roepen, omdat zij dan overstuur raakt. Die verbetenheid en dat schuldgevoel zit ook diep in mij. Dichterbij kan een personage eigenlijk niet komen: hij maakt mijn zwakste momenten mee."

Voor Hazelhoff is ‘Bezoek van Mister P’ haar belangrijkste en mooiste boek. ,,Dat is een beangstigende gedachte, want die zou betekenen dat ik nu kan stoppen met schrijven en dat wil ik niet. Maar toch, toen ‘Bezoek van Mister P’ af was, dacht ik: het is eruit. Al leest geen hond het, al vergaat de wereld, ik heb geschreven wat ik moest schrijven. Zo’n boek schrijf ik nooit weer."

Over Veronica Hazelhoff
Veronica Hazelhoff debuteerde in 1981 met ‘Nou moe!’ (Sjaloom), het eerste deel van het drieluik over de eigenwijze Maartje. Het werd meteen bekroond met een Zilveren Griffel. Ook de vervolgdelen ‘Hierzo!’ en ‘Auww!’ (Sjaloom, nog leverbaar) waren immens populair en het laatste boek kreeg een Gouden Griffel. Voor ‘Veren’ (Querido) ontving Hazelhoff een Zilveren Griffel en de Nienke van Hichtumprijs. Haar recentste boeken, ‘Kat en Jong’ en ‘Bezoek van Mister P’, zijn verschenen bij Querido en bedoeld voor kinderen vanaf 10 jaar.

Update: Veronica Hazelhoff overleed op 1 juli 2009. 'Bezoek van Mister P.' was haar laatste boek, ze kreeg er in oktober 2007 een Zilveren Griffel voor. Lees ook de necrologie over Veronica Hazelhoff op deze website.