 |
De Eerste Wereldoorlog komt er in de Nederlandse jeugdliteratuur bekaaid vanaf. Het thema komt terug in een enkel boek van buitenlandse auteurs, zoals ‘De hondeneters’ van Marita De Sterck of ‘Soldaat Peaceful’ van Michael Morpurgo. Alleen daarom al valt het nieuwste boek van Paul Dowswell op. ‘11 november’ speelt zich af in de laatste 24 uur van de Eerste Wereldoorlog, vlak voor die in 1918 op de elfde dag van de elfde maand om elf uur eindigde.
Dowswell was sowieso al iemand om in de gaten te houden. Van zijn eerste boek in Nederlandse vertaling, ‘Ausländer’, ging in december het tienduizendste exemplaar over de toonbank; bijzonder voor een vertaald jeugdboek. En zijn spionagethriller ‘Sector 20’, over de DDR, maakte ook al indruk, omdat die zo goed gedocumenteerd en spannend was.
In dit nieuwe boek volgen we drie jonge jongens: de Britse commando William, de Amerikaanse jachtvlieger Eddie en de Duitse frontsoldaat Axel. De laatste, pas zestien, wordt met gehoon in zijn peloton onthaald: ‘Ze sturen ons nu al Kinder!’
Dowswells uitputtende research, lijkt hem in dit verhaal even op te breken. Het boek komt moeizaam op gang door al het legerjargon (‘Hij bespiedt hen door het vizier van zijn karabijn – een Mauser 98’), de vele namen van sergeanten en officieren en technische uitweidingen over vliegtuigen en vuurwapens.
Toch krijgt het verhaal je in z’n greep, omdat Dowswell zo onverbloemd en filmisch schrijft over de gruwelen van de oorlog. De modder in de loopgraven, de kou, de luizen, de misselijkmakende angst om te moeten vechten, de heimwee, de granaatinslagen, gasaanvallen, doodgeschoten kameraden en ontbindende lijken: ‘Het lag er al een tijd en ratten hadden het gelaat van de dode man aangevreten. Zijn tanden lagen bloot in een macabere grijns.’
Maar ook het lot van Eddie, William en Axel gaat je steeds meer aan het hart. De lezer weet eerder dan zij dat de Duitsers en de geallieerden het eens zijn geworden over een wapenstilstand. Dat maakt het des te tragischer dat de jongens ondertussen op leven en dood doorvechten. Uiteindelijk treffen de drie elkaar. Ze horen elkaar te doden, maar kunnen ze dat ook nu ze oog in oog staan met een jongen zoals zij? Die ontmoeting legt de waanzin van de oorlog nog pijnlijker bloot dan alle actiescènes.
Paul Dowswell: 11 november. Vertaald uit het Engels door Ernst Bergboer. Callenbach, Utrecht. 191 blz. € 16,95. Vanaf 14 jaar.
Lees ook de recensies over andere boeken van Paul Dowswell:
|