 |
“Je was van het dorp of je was van buiten (…) Je kon beter van het dorp zijn.” Het is 1958 en Bies (11) woont op een boerderij dichtbij het bos. Ze is anders dan de dorpskinderen. Zij zijn katholiek en moeten rokken dragen, Bies is niks en loopt het liefst in een broek. Hún vaders zijn groenteman of slager, de hare is werkeloos en ligt meestal in de schuur te filosoferen of na te denken over uitvindingen.
Ook komen Bies en haar vrijzinnige ouders over de vloer bij hun buurvrouw Sofia, terwijl de dorpelingen haar de rug toekeren als ze zich vertoont en de dorpsjeugd haar uitscheldt: “Luizepet, pissebed, moffenslet!” Want Sofia danste in de oorlog met een ‘erwtengrauwe’ Duitser. Die stomme oorlog, die al zo lang geleden is, maar volgens Bies’ moeder nog niet lang genoeg.
Na het bekroonde ‘Bajaar’ (2011) kiest Martha Heesen in dit boek opnieuw voor het sfeervolle decor van haar jeugd: het Brabantse platteland. Ze beschrijft de omgeving prachtig, soms bijna mysterieus. Het bos is Bies’ thuis, maar jaagt haar soms ook angst aan. Het roepen van de uilen, boomstronken die op kwaaie dwergen lijken en het kraken van takken: wordt ze beloerd door de griezelige Hilbrand-met-de-baard of wratten-Eulalie?
Bies is een echt Heesen-kind: opstandig, levenslustig, bruisend van de fantasie. ‘Spooksels van een Biezelhoofd’, zegt haar moeder over haar gedachtekronkels. Razend knap hoe de auteur in de huid van het meisje kruipt en haar belevingswereld weergeeft, vaak met kleine observaties of terloopse zinnen. Als vader bijvoorbeeld de geschiedenis van Sofia heeft toegelicht en vraagt of Bies ervan geschrokken is, snauwt zij ‘nee!’. Maar voordat ze naar bed gaat, zegt ze: “Papa? Als je soms nog komt voorlezen, dan is het niet erg als het iets kinderachtigs is.”
'Biezel' is in alle opzichten een verfijnd boek. De personages worden nergens clichématig en krijgen langzamerhand meer lagen. Heesen schrijft helder, met humor en geeft tussen de regels stukje bij beetje haar verhaal prijs, naarmate Bies meer begrijpt van die raadselachtige volwassenen met hun oorlogstrauma’s.
Het thema uitsluiting komt steeds terug en Bies moet zich daartoe verhouden. Kan ze nog omgaan met Sofia, nu ze weet van de Duitser? En zou het Indische meisje Laura haar vriendin kunnen zijn, ook al laten alle kinderen haar links liggen?
Martha Heesen: Biezel. Querido, Amsterdam. 135 blz. € 14,99. Vanaf 10 jaar.
Lees ook de recensies over andere boeken van Martha Heesen:
|