 | Vakantiegangers die met de auto reizen, ontkomen er niet aan: wegrestaurants met snikhete parkeerterreinen. Het ruikt er naar uitlaatgassen, urine, zweterig asfalt en platgetrapte friet. Geen plekken om lang te vertoeven, maar de twaalfjarige Lili heeft weinig keus. Haar ouders zijn na een oponthoud expres zonder haar doorgereden! Lili besluit geen alarm te slaan en het op te vatten als een proef. Een maand zonder geld en ouders, zal haar helpen zelfstandig en volwassen te worden.
Het eerste deel van 'Echt Lili' leest als een onwerkelijke thriller. Hoe kúnnen ouders hun dochter als een afgedankt huisdier langs de snelweg achterlaten? Die bizarre actie verontrust hevig, omdat het de kinderlijke verlatingsangst raakt die ieder mens kent. De akelige sfeer rond het wegrestaurant versterkt dat rillerige gevoel. Lili slaapt op de minst vieze vloer in de toiletten en moet enge mannen op een afstand zien te houden.
Maar nog akeliger dan dat alles is de onderkoelde toon waarop Lili erover schrijft in het dagboek dat ze bij zich heeft. Haar zwartgallige ironie maakt de lezer langzaamaan achterdochtig. Vertelt Lili wel de waarheid?
Nee, alles is gelogen, blijkt op de helft van het boek. Lili ligt gewoon met haar ouders op het strand en schrijft verzinsels in een schrift. Wat ontzettend flauw, denk je verontwaardigd. Maar net voor je het boek teleurgesteld terzijde wilt leggen, neemt het verhaal opnieuw een onverwachte wending. Ook het realistische intermezzo op het strand blijkt een verzinsel van Lili.
Vooral de verwarring die de verschillende verhaalwerkelijkheden veroorzaakt, maakt van 'Echt Lili' een onalledaagse leeservaring. Het is een gedachtenexperiment rond de vraag of de waarheid wel bestaat. Het heden is een mengeling van vervormde herinneringen en rooskleurige toekomstdromen, constateert Lili. Kunnen mensen de waarheid eigenlijk wel aan?
De jury's van de belangrijkste Europese kinderboekenprijzen zijn waarschijnlijk gevallen voor deze filosofische vraag en de originele vorm. 'Echt Lili' werd bekroond met de Deutsche Jugenliteraturpreis én de Franse Prix Sorcières. Het is te hopen dat de Nederlandse juryleden zich minder makkelijk voor het lapje laten houden.
Het gedachtenexperiment verzandt al snel in pretentieus gebabbel, soms bombastisch opgeschreven. De vorm blijkt uiteindelijk een dekmantel voor een mager verhaal. Want waar gaat het nu eigenlijk om? Waarom schrijft Lili zulke vreselijke verhalen in haar schrift? Het antwoord is kennelijk: om haar 'onbestemde droefgeestigheid' (het pubergevoel) te verwerken. Lili oefent in haar dagboek met volwassen worden. Door zichzelf fictief in een ontheemde situatie te plaatsen, leert ze zich los te maken van haar ouders. ,,Het schrift had haar voor altijd beroofd van alles wat geruststelt en troost, en haar zo snel – misschien te snel? – volwassen gemaakt." Een vet cliché in een vergezochte verpakking. Jammer, want 'Echt Lili' begint zo veelbelovend. |