 |
Oorlogsboeken genoeg in de jeugdliteratuur, maar over de NSB is voor jonge mensen amper geschreven. De enige bekende uitzondering is ‘Oorlog zonder vrienden’ (1979) van Evert Hartman. Alleen al om die reden is het aangrijpende ‘Elke dag een druppel gif’ een aanwinst.
Amsterdam, 1948: Maarten Prins (19) krijgt een relatie met Hanne, verpleegster in het ziekenhuis waar hij als nachtportier werkt. Een perfect baantje, want “de nachten vragen nergens om. De nachten lijken vaak lichter dan de dagen.” Maar Hanne stelt wél vragen. Over vroeger, de oorlog. Schoorvoetend, uit angst haar kwijt te raken, onthult Maarten zijn geheim: hij komt uit een NSB-gezin.
In lange, schrijnende terugblikken met veel heftige scènes, lees je hoe Maarten vanaf zijn elfde geleidelijk met het nationaal-socialisme wordt geïnfecteerd. Wilma Geldof beschrijft hem als een gevoelig moederskindje, dat moet opboksen tegen zijn sterke broer Walter en smacht naar zijn vaders waardering, waardoor je eenvoudig sympathie voor hem opbrengt.
Op school tuigen zijn klasgenoten hem af en raakt hij zijn beste vriend kwijt. Offers om tot Hitlers voorhoede te mogen behoren, volgens vader. De Reichsschule in Valkenburg is Maartens redding: daar voelt hij zich eindelijk veilig en vergeet hij langzaam de buitenwereld.
Pas aan het eind van de oorlog hoort hij over concentratiekampen. Propaganda van de geallieerden, denkt Maarten aanvankelijk. Maar na de vrede, in een heropvoedingskamp, beseft hij langzaam dat zijn ouders de verkeerde kant hebben gekozen. En hij dan? Had hij iets te kiezen? En wist zijn vader van de Jodenvervolging? Schaamte en een haast ondraaglijk schuldgevoel overvallen hem. “Het nationaal-socialisme was geen jas die hij zomaar uittrok, maar een huid die hij moest afstropen.”
Scherp beschrijft Geldof Maartens ontreddering en loyaliteitsconflict: hoe zijn fijne jeugdherinneringen bedekt zijn met ‘de dikste saus van schaamte’ en hij zich afvraagt of hij recht heeft op geluk.
De roman zit stevig in elkaar, is toegankelijk geschreven – wel vaak te uitleggerig – en schetst een indringend portret van een jongen die in extreme omstandigheden volwassen wordt en zich ontworstelt aan zijn ouders. Wilma Geldof, die eerder gewild hippe tienerboeken als ‘Hee sgatje’ en ‘Vlinder’ schreef, toont zich met dit boek bovendien onverwacht een talentvol young adult-schrijver.
Update: op 19 september 2015 won dit boek de Thea Beckmanprijs.
Bas Maliepaard interviewde Wilma Geldof voor Margriet over het NSB-verleden van haar vader. Lees het verhaal hier.
Wilma Geldof: Elke dag een druppel gif. The House of Books, Amsterdam. 368 blz. € 19,95. Vanaf 15 jaar.
Lees ook de recensies over andere boeken van Wilma Geldof:
|