 |
Dat Bibi Dumon Tak het Kinderboekenweekgeschenk 2006 mocht schrijven, kwam als een volslagen verrassing voor veel mensen in de jeugdliteraire wereld. In tegenstelling tot de schrijvers die haar de afgelopen jaren voor gingen (Edward van de Vendel, Paul Biegel, Francine Oomen, Rindert Kromhout en Guus Kuijer) heeft Dumon Tak nog geen uitgebreid oeuvre of een bekende naam. Is het niet een beetje vreemd dat zij nu voorrang krijgt op auteurs met een enorme staat van dienst die het geschenk nog nooit hebben geschreven, zoals Lydia Rood en Ted van Lieshout?
Het ligt er maar aan hoe je het kinderboekenweekgeschenk wilt zien. Als de ultieme erkenning voor een gevestigd auteur, een soort eerbetoon of 'beloning' voor zijn bijdrage aan de jeugdliteratuur, of als een manier om talentvolle nieuwe schrijvers en frisse genres onder de aandacht van het grote publiek te brengen. Wat mij betreft zou de afwisseling van beide uitgangspunten ideaal zijn. Het ene jaar een nieuwe ster, het volgende jaar een gevestigde naam.
Nieuwe namen moeten in dat geval overigens wel zeer zorgvuldig worden gekozen. Van een eendagsvlieg een eendagsolifant maken, kan niet de bedoeling zijn. Bibi Dumon Tak is geen van beide. Met haar vijf non-fictie kinderboeken en haar voortreffelijke geschenk 'Laika tussen de sterren', heeft ze bewezen een grote aanwinst te zijn voor de Nederlandse jeugdliteratuur.
Het aardige is dat Dumon Tak met haar werk een heel nieuw subgenre in het leven heeft geroepen, dat door enkele andere auteurs al is geadopteerd. Ze maakt boeken die zich het best laten omschrijven als een vorm van 'infotainment', een begrip uit de televisie- en tijdschriftjournalistiek dat staat voor een sterke combinatie tussen informatie en entertainment.
 Je zou kunnen zeggen dat daar in informatieve kinderboeken altijd sprake van is; de meeste auteurs proberen immers hun spreekbeurtwijsheden op een vermakelijke manier te verpakken. Maar Bibi Dumon Tak gaat verder. Ze kiest onderwerpen waar kinderen niet noodzakelijkerwijs iets van leren, maar die vooral erg léuk zijn om over te lezen. Entertainment is op dat moment niet langer een vórm om gortdroge informatie behapbaar te maken. Het is een doel op zich: lezers vermaken met boeiende informatie.
Het kinderboekenweekgeschenk 'Laika tussen de sterren' is een goed voorbeeld. Uit dit boek leer je niet hoe oud een hond kan worden of hoeveel tanden een dolfijn heeft. Het hele boek is toegespitst op de vraag hoe dieren de mens helpen.
Dat levert een geweldig interessant én amusant boek op. In korte, vrolijk babbelende reportageverhalen maakt de lezer bijvoorbeeld kennis met verschillende politiespeurhonden en hun trainers. Dumon Tak vertelt dat er honden zijn die zelfs weggewassen bloed kunnen ruiken en dat er 'brandversnellendemiddelenhonden' en 'explosievenhonden' bij de politie werken. Ze laat zien hoe dolfijnen kinderen met spraakproblemen helpen om hele zinnen te zeggen en dat er een modellenbureau bestaat voor dieren die mensen helpen producten aan te prijzen in een reclamespotje. En natuurlijk komt ook het verhaal van de Russische ruimtehond Laika aan bod.
Wat de verzameling portretten vooral sterk maakt is dat Dumon Tak ook aandacht besteedt aan de vraag of dat 'helpen' voor de dieren zelf wel leuk is. Ze vertelt bijvoorbeeld onomwonden dat Laika door oververhitting in de Spoetnik 2 om het leven kwam. Ook zet ze, zonder te oordelen, de lezer aan het denken met een genuanceerd hoofdstuk over proefdieren. Het is een symbolisch eerbetoon aan proefdier 02735, een varken waarop chirurgen een nieuwe hechtingslijm hebben getest. Zorgvuldig wordt duidelijk gemaakt dat de chirurgen volgens sommige mensen moordenaars zijn en volgens anderen mensenredders. 'En de proefdieren zelf? Dat zijn de allergrootste redders. Verborgen redders, met een cijfer als naam.'
 De infotainment-stijl van Bibi Dumon Tak werkt verslavend. Gelukkig kunnen kinderen na 'Laika tussen de sterren' doorlezen in bijvoorbeeld 'Rundreis om de wereld', over bijzondere koeien wereldwijd, en 'Bibi's bijzondere beestenboek', waarin ze veertig bizarre dieren portretteert. Van de Jezus Christushagedis die over water kan lopen, tot de prieelvogel, die de muren van zijn zelfgebouwde huisje verft. Boeken die in de eerste plaats léuk zijn om te lezen en waar je, als je wilt, iets van kunt opsteken.
Update: Maandag 4 juni 2007 werd bekend gemaakt dat Bibi Dumon Tak een Zilveren Griffel krijgt voor 'Bibi's bijzondere beestenboek'.
Lees ook de recensies over andere boeken van Bibi Dumon Tak:
|